Algemene dekkingsmiddelen

Algemeen

De algemene middelen van de gemeente dekken de kosten van de programma's. Dit betreft middelen waar geen voorafgaand specifiek bestedingsdoel aan ten grondslag ligt. De algemene uitkering uit het gemeentefonds is de belangrijkste vrij besteedbare inkomstenbron voor de gemeente. Het Rijk bepaalt de hoogte van deze algemene uitkering.
De gemeente kan ook zelf inkomsten genereren door het heffen van belastingen, waarvan de onroerendezaakbelasting de belangrijkste is. De opbrengst van belastingen kent, in tegenstelling tot heffingen als het rioolrecht en afvalstoffenheffing, geen vooraf bepaald bestedingsdoel en behoort tot de algemene dekkingsmiddelen. Overige vrij besteedbare middelen zijn de dividenden van deelnemingen en het renteresultaat verbonden aan de financieringsfunctie.

Tot de algemene dekkingsmiddelen behoren de baten en lasten van:

• lokale belastingen en heffingen;
• de algemene uitkering uit het gemeentefonds;
• het gemeentelijk financieringsbeleid, het saldo van de externe vaste geldleningen;
  en de intern toegerekende rente aan activa en grondexploitaties;
• de baten en lasten die verbonden zijn aan financiële deelnemingen;
• incidentele baten en lasten over voorgaande jaren;
• algemene baten en lasten waaronder onvoorziene inkomsten en nog te bestemmen middelen (stelposten).

Gemeentefonds

In 2017 was het wachten op een nieuw kabinet, die uiteindelijk in oktober 2017 kon worden gevormd (Kabinet Rutte III). Hierdoor waren zowel de mei- als septembercirculaire 2017 beleidsarm. Het demissionaire kabinet heeft nog wel een aantal maatregelen opgenomen die een doorwerking hebben naar het gemeentefonds.
De uitgavenontwikkelingen binnen de verschillende ministeries hebben direct gevolgen voor de groei en/of krimp (het accres) van de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Najaar 2016 was het voorlopig accres voor 2017 nog vastgesteld op een (nominale) groei van 1,13%. Deze groei is in de loop van 2017 gestegen naar 1,14% (een verschil van 0,01%). De rijksuitgaven in 2017 nemen met name toe door een hogere inflatie en loonstijging bij de rijksambtenaren.Tegenover de stijging van specifieke rijksuitgaven staan dalingen op andere onderdelen van de rijksbegroting (o.a. studieleningen en dividend). Dit alles bij elkaar maakt dat het accres voor het uitkeringsjaar 2017 naar boven is bijgesteld. In de Najaarsnota van het Kabinet (stand augustus 2017) zijn er onderuitputtingen zichtbaar op relevante begrotingshoofdstukken van ruim € 473 miljoen. De grootste post daarin is Defensie met ruim € 180 miljoen. De definitieve afrekening van het accres vindt plaats in de meicirculaire 2018.

In de decembercirculaire zijn de gevolgen van het regeerakkoord cq de startnota niet verwerkt. Wel wordt aandacht besteed aan enkele hoofdpunten uit dat akkoord. Het Rijk en de medeoverhedenzijn recentelijk een Interbestuurlijk Programma overeen gekomen. Hierin zijn programmatische afspraken gemaakt over de aanpak van opgaven waarin verschillende overheden en maatschappelijke partners een rol hebben. In de maartcirculaire 2018 zijn de gevolgen van het regeerakkoord en het Interbestuurlijk Programma bekend gemaakt. Over de exacte gevolgen voor de gemeente Purmerend wordt uw raad geinformeerd via de meerjaren perspectiefbrief.

In 2017 is de raad tussentijds gerapporteerd over de ontwikkelingen in de uitkering uit het gemeentefonds. Voor het lopende jaar 2017 traden na het verschijnen van de decembercirculiaire nieuwe afwijkingen op. Deze afwijkingen lichten we toe bij de finaniële toelichting hierna.

Stadsverwarming

De aandelen in Stadsverwarming Purmerend (SVP) zijn voor 100% in handen van gemeente Purmerend. Sinds 2012 is de deelneming gewaardeerd op € 38,28 miljoen (oorspronkelijk € 42,6 miljoen).

In 2017 zien we onder andere de volgende ontwikkelingen:

• Verbeteringen in de procesvoering door positieve feedback van het klantenpanel;
• De pijplijn van nieuwe klanten is goed gevuld, wel is er een verschuiving van de realisatiedatum van 2017 naar 2018 te zien;
• Het aantal afleversets in eigendom van SVP is met 2.000 gestegen a.g.v. gemaakte afspraken met de woningcorporaties en actieve campagnes bij klanten;
• het initiatief van Gasvrij Purmerend is in werking gezet, waarbij gewerkt wordt aan de start van de eerste pilot met 77 woningen. Dit biedt goede kansen voor zowel warmtelevering als voor nieuwe producten als warmtepompen en isolatie;
• De invoering van een assetmanagementsysteem EAM;
• Alle installaties in de 201 onderstations en opvoerinstallaties van het netwerk zijn voorzien van isolatie om zo het warmteverlies te beperken;
• In het 1e halfjaar zijn er veel problemen geweest met de economisers van de BWC, waardoor beschikbaarheid en inzet laag waren. Inmiddels zijn alle economisers in de zomerstop vervangen;
• Volgen van behandeling van Belastingplan 2018 in de Kamer m.b.t. de energiebelasting;
• Voortzetten lobby voor aanpassing en uitstel van herziene Warmtewet;
• Onderzoek rekenkamercommissie naar de Stadsverwarming Purmerend.

Ontwikkeling resultaat 2017:

In 2017 heeft de SVP een verlies geleden van € 5.143.000. Het nadeel wordt met name veroorzaakt door lagere beschikbaarheid (uitval ketel), inzet (draaien maximaal vermogen) en rendement van de BWC, lagere afzet GJ's en hierdoor minder SDE subsidie gekregen. Daarnaast is er minder afgezet (doordat het relatief warm is geweest), een hoger vastrecht en zijn de inkoopprijzen van de grondstoffen (m.n. gas) gestegen.

Het verlies is ten laste gebracht van het eigen vermogen van de Stadsverwarming. Het eigen vermogen bedraagt nu ruim € 11,06 miljoen. Het verlies werkt niet door in de waarde van de deelneming op de balans van de gemeente. Om te beoordelen of dit wel of niet het geval is, wordt jaarlijks een zogenaamde impairment test uitgevoerd. De uitkomst van de impairment test laat zien dat op de waarde van de activa van de Stadsverwarming geen extra afschrijving hoeft te worden doorgevoerd.

Onveranderd is de prognose dat SVP met ingang van van 2019 (en mogelijk al in 2018) uit de rode cijfers zal komen. In de periode daarna zal het eigen vermogen zich herstellen en kan er dividend worden uitgekeerd. Op dit moment is het dividendbeleid onderwerp van gesprek tussen het college en de raad van commissarissen en directie van SVP.

Blijvende onzekerheden voor SVP zijn: wet- en regelgeving, gasprijs- en graaddagenontwikkeling (en de daaraan gerelateerde afzet) en de hoogte van de inflatie.

HuisVuilCentrale (HVC) Alkmaar

In financieel opzicht was 2017 een goed jaar. Er is een positief resultaat behaald van € 13,6 miljoen. Naast dit resultaat zijn er ook op allerlei terreinen mooie resultaten geboekt:

• In juli 2017 is de voorscheidingsinstallatie in Alkmaar in gebruik genomen. Deze installatie sorteert onder andere kunststoffen, drinkpakken, ferrometalen (ijzer) en non-ferrometalen (aluminium) uit het afval afkomstig uit hoogbouw en binnenstedelijke gebieden;
• De beweging om Nederland van het aardgas af te krijgen wordt steeds groter. HVC heeft als kerntaak om gemeenten en waterschappen als partner te ondersteunen bij de transitie "Van Gas Los". HVC zal hieraan een bijdrage leveren door uitbreiding van de warmtenetten en toepassing van geothermie.
• In mei 2017 werd windpark Gemini officieel geopend. Gemini levert een bijdrage aan de duurzame-energieproductie van HVC.
• De vliegas die vrijkomt bij de verbranding van zuiveringsslib bevat relatief veel fosfaat. In 2017 is een onderzoek gestart met EcoPhos hoe deze fosfaten kunnen worden teruggewonnen.

Financiële toelichting

De algemene dekkingsmiddelen laten per per saldo een afwijking zien van € 3.000. Dit komt door € 98.000 hogere lasten en € 95.000 hogere baten. De afwijkingen worden hierna per onderdeel toegelicht .

Toelichting per product

1. Lokale heffingen

• De baten zijn € 10.000 lager dan begroot. Dit is het resultaat van een incidenteel hogere opbrengst uit OZB (€ 9.000), een incidenteel hogere opbrengst hondenbelasting (€ 28.000), een incidenteel lagere opbrengst precario (€ 37.000) en een lagere opbrengst toeristenbelasting (€ 10.000);
• Daarnaast zijn de lasten € 49.000 hoger dan begroot door een extra dotatie aan de voorziening dubieuze belastingdebiteuren. Gebleken is dat de benodigde omvang van deze voorziening die we jaarlijks bepalen bij de jaarstukken ontoereikend is en mogelijk ook structureel aangevuld moet worden. Indien er een aanvulling nodig is, maakt dit onderdeel uit van het financieel perspectief 2018.

Het beleid inzake lokale heffingen is verder toegelicht in de paragraaf lokale heffingen.

2. Nog te bestemmen middelen
In het onderdeel nog te bestemmen middelen zijn stelposten opgenomen die in principe alle onderdelen van de gemeentebegroting raken. Het voordeel op dit onderdeel in de rekening komt door het op de plek ramen van het personeel van de Beemster voor extra toelage boven anciënniteit. Dus lagere lasten in de algemene dekkingsmiddelen en hogere baten programma 10 Bestuur & Concern. Samenvattend levert dit een lagere last op van € 64.000.

3. Gemeentefonds

De uitkering uit het gemeentefonds is in 2017 verantwoord voor € 121,1 miljoen. Dit is incidenteel € 47.000 meer baten dan begroot. In onderstaande tabel is dit samengevat:

De miljoenennota 2018 is verwerkt in de septembercirculaire gemeentefonds 2017 en in de tweede tussenrapportage 2017. In 2017 vindt nog een verrekening plaats op basis van de werkelijke rijksuitgaven. Informatie hierover komt pas beschikbaar na afronding van de jaarstukken 2017. Dit betrekken we bij de eerste tussenrapportage 2018.

Uitkeringsjaar 2017

Het resultaat van de algemene uitkering 2017 is op basis van de laatste specificatie Binnenlandse Zaken (BZK) € 120.922.851. Dit is € 56.000 hoger dan geraamd in de tweede tussenrapportage 2017. De hogere uitkering is veroorzaakt door een nadeel van € 124.000 op de maatstaven (onder andere bijstand, lage inkomens, minderheden), een voordeel van € 97.000 voor innovatieve aanpak energie, een voordeel van € 92.000 op het aantal geplaatste vergunninghouders. Het restantbedrag is een nadeel van € 10.000 voor een uitname in taakmutaties (implementatie EED en vernieuwing van de berichtvoorziening).

Hogere bijdrage innovatieve aanpak gemeente Waterland

Voor innovatieve aanpak is er incidenteel in 2017 (in de mei- en decembercirculaire) € 268.000 ontvangen. Dit is voor de uitvoering van regionale innovatieve aanpakken gericht op energiebesparing in de particuliere woningvoorraad. Purmerend fungeert hier als trekker in de regio voor monumenten aanpak (gemeente Waterland) en Aardgasloos (gemeente Purmerend). Het bedrag wat is ontvangen in de meicirculaire (€ 171.000) is via de eerste tussenrapprotage toegevoegd aan de algemene middelen. De bijstelling uit de decembercirculaire (€ 97.000) kan niet meer in begroting 2017 worden verwerkt en valt vrij in het rekeningresultaat 2017. In de realisatie is een incidentele bijdrage van € 129.000 inzake monumenten aanpak aan de gemeente Waterland overgemaakt.

Lagere uitvoeringslasten voor gefinancierde ICT-activiteiten door VNG

In 2011 is, in afstemming met het Rijk, besloten om de regie, de uitvoering van een aantal ICT-activiteiten en de

financiering daarvan bij de VNG te beleggen (onder andere digitaal klantendossier, informatiebeveiligingsdienst,

modernisering gemeentelijke basisadministratie). Om uitvoering van de betreffende activiteiten te kunnen

bekostigen, ontvangt VNG geld uit het gemeentefonds. Zonder verdere actie zou deze uitname uit het

gemeentefonds leiden tot extra niet terug te vorderen btw bij de VNG. Om te voorkomen dat deze btw een

kostenpost vormt, is afgesproken dat de VNG een factuur stuurt en de gemeenten de btw declareren bij het btw

compensatiefonds. Dit levert voor Purmerend een incidentele lagere last op van € 34.000. Deze financieringskwestie is in strijd met de Financiële Verhoudingswet en wordt met ingang van 1 januari 2018 beëindigd. Bekostiging zal plaatsvinden via een verhoging van de contributie van de VNG. In de begroting hebben we hier al rekening mee gehouden.

Nabetalingen over vorige jaren (2015 en 2016)

• De nabetaling over 2015 is € 38.000 lager dan begroot door de vaststelling van de inkomensmaatstaf OZB. Hiermee is dit uitkeringsjaar definitief vastgesteld.

• De hogere nabetaling van € 30.000 over 2016 betreft nadere vaststellingen in de maatstaven leerlingen en lage inkomens. Verder is er een effect door het opnemen van een nieuwe maatstaf loonkostensubsidie.

Overigens zijn deze afwijkingen ontstaan na de tweede tussenrapportage 2017.

4. Eigen financieringsmiddelen

Het renteresultaat geeft een incidenteel batig saldo van € 57.000. Het renteresultaat valt hoger uit dan geraamd (voordeel € 57.000). Het voordeel wordt verklaard door een lagere financieringsbehoefte, waardoor er minder langlopend is geleend dan geraamd. Daarnaast is er gedurende het jaar gebruik gemaakt van de mogelijkheid om kasgeld aan te trekken. Over de kasgeldleningen is geen rente betaald maar een vergoeding ontvangen.

5. Deelnemingen

Het nadeel op de post deelnemingen betreft:

• € 25.000 lagere onderzoeks- en adviseringskosten Stadsverwarming en een lagere risicoprovisie van € 27.000;
• hogere dividenduitkering BNG (€ 8.000);
• Hogere garantstellingprovisie HVC (€ 20.000)

Alle afwijkingen zijn incidenteel van aard.

6. Incidentele baten en lasten
Het saldo van incidentele baten en lasten geeft per saldo een nadeel van € 43.000 door een dotatie aan de voorziening dubieuze debiteuren.
Dit is inclusief een bedrag van onvoorziene uitgaven, die voldoen aan de volgende criteria:

• op het moment van totstandkoming van de begroting waren de kosten nog niet te voorzien
• het is niet mogelijk om deze kosten te vermijden
• de kosten zijn niet uit te stellen naar de toekomst voor afweging bij de volgende Kadernota

In 2017 is de post onvoorzien van € 50.000 niet aangesproken door de raad.

Reserves

Deze reserve is ontstaan door het sneller aflossen van de leningen door Intermaris. Bij de vervroegde aflossing is een boeterente betaald. Jaarlijks onttrekken we een aflopend bedrag aan deze reserve, zodat de gemeentebegroting geen nadeel ondervindt van vervroegde aflossingen. Eind 2018 zal de reserve volledig zijn besteed. In 2017 is € 268.000 onttrokken conform begroting.

Incidentele baten en lasten